Category Archives: Συμβουλευτικη Ψυχολογια

Τα παιδιά χρειάζονται ένα θετικό και διασκεδαστικό σπιτικό, με γονείς που έχουν τον έλεγχο των συναισθημάτων τους και που είναι ικανοί να ξεπεράσουν τα προβλήματα της ζωής. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να διδάξετε στα παιδιά σας πώς να αναπτύξουν διάφορες ικανότητες χρήσιμες για τη ζωή τους, είναι η δημιουργία μιας δυνατής σχέσης μαζί τους. Έτσι μαθαίνουν μέσα από τη μίμηση και τα παραδείγματα που τους δίνετε εσείς. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να μπορέσετε να έχετε μια δυνατή και σταθερή σχέση με το παιδί σας :

• Διασκεδάστε μαζί. Είναι πολύ σημαντικό να βρείτε δραστηριότητες τις οποίες απολαμβάνετε και οι δύο μαζί. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει είναι αλληλεπιδραστικές, δηλαδή, να κάνετε διάφορα πράγματα μαζί με το παιδί σας. Οι άνθρωποι που διασκεδάζουν μαζί, απολαμβάνουν την παρέα μεταξύ τους και θέλουν να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί.  Με αυτό τον τρόπο τόσο το παιδί όσο και εσείς, θα μάθετε να συνεργάζεστε, να κατανοείτε τις ομοιότητες σας και να δέχεστε τις διαφορές σας και έτσι σέβεστε ο ένας τον άλλο. Μπορείτε επίσης να κερδίσετε περισσότερη εκτίμηση προς τις δυνατότητες του παιδιού σας, κάτι που θα αναπτύξει την αυτοεκτίμηση του. Μέσω των κοινών δραστηριοτήτων μπορείτε να διδάξετε στο παιδί σας τις επικοινωνιακές δεξιότητες, τις κοινωνικές ικανότητες, την υπευθυνότητα, τις αξίες, την επιμονή, την αυτοπειθαρχία και την αυτοπεποίθηση. Αλλά θυμηθείτε ότι όλα αυτά μπορείτε να τα διδάξετε στο παιδί σας μέσω της εμπειρίας και των παραδειγμάτων και όχι με βαρετές και ανούσιες διαλέξεις.
• Αφήστε το παιδί σας να παίξει ελεύθερα. Το παιχνίδι είναι κάτι ουσιαστικό για την γνωστική, κοινωνική και φυσική ανάπτυξη των παιδιών καθώς και για την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι ικανότητες που διδάσκονται κατά τη διάρκεια του αλληλεπιδραστικού παιχνιδιού είναι η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη, οι χωρικές ικανότητες και η κοινωνική αλληλεπίδραση όπως το να μοιράζεται κανείς τα πράγματα του και η συνεργασία. Στη σημερινή εποχή έχει μειωθεί κατά πολύ ο χρόνος του ελεύθερου παιχνιδιού στα παιδιά ενώ παράλληλα έχει αυξηθεί ο χρόνος στις παθητικές δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης και οι ηλεκτρονική ενασχόληση. Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο για να παίξουν χωρίς να τα καθοδηγείτε, με υλικά και παιχνίδια που προάγουν την ανάπτυξη τους. Αποφύγετε να υπερφορτώνετε τα παιδιά σας με ένα σωρό από δραστηριότητες μειώνοντας έτσι τον ελεύθερο χρόνο τους για παιχνίδι. Αποθαρρύνετε την υπερβολική χρήση παθητικών δραστηριοτήτων όπως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής ή η παρακολούθηση τηλεόρασης αλλά ενθαρρύνετε το παιχνίδι με απλά υλικά που ενισχύουν την φαντασία και τη δημιουργικότητα. Παράλληλα, ενθαρρύνετε τις φυσικές δραστηριότητες παιχνιδιού.
• Μειώστε το χρόνο «οθόνης» και αυξήστε τις ικανότητες διαβάσματος. Ο εκτεταμένος χρόνος μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή ή τηλεόρασης επιφέρει μειωμένες ικανότητες διαβάσματος και άρα αυτό επηρεάζει την σχολική επιτυχία των παιδιών. Τα βασικά στοιχεία για να γίνει ένα παιδί καλός μαθητής μπορούν να ενισχυθούν από μικρή ηλικία πριν καν ακόμη ξεκινήσει το παιδί την σχολική του σταδιοδρομία. Οι γονείς ως πρώτοι δάσκαλοι στη ζωή του παιδιού, μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους να μάθει τις δεξιότητες που θα τον κάνουν καλό μαθητή αργότερα στο σχολείο. Θα πρέπει να είστε υπομονετικοί και να μην πιέζετε υπερβολικά το παιδί. Κάντε το διάβασμα να μοιάζει με διασκέδαση. Συζητήστε συχνά με το παιδί σας χρησιμοποιώντας σωστά τη γλώσσα για να αναπτύξει έτσι δυνατές γλωσσικές ικανότητες. Εξιστορήστε του ιστορίες, περιγράψτε διάφορες εικόνες, παίξτε γλωσσικά παιχνίδια. Πηγαίνετε μια βόλτα στη τοπική βιβλιοθήκη και βοηθήστε το παιδί σας να αγαπήσει τα βιβλία και το διάβασμα.
• Κάντε δουλειές του σπιτιού μαζί με το παιδί σας. Αφήστε το παιδί σας να σας βοηθήσει με τις δουλειές του σπιτιού. Ακόμα και ένα μικρό παιδί μπορεί να σκουπίσει το πάτωμα, να συγυρίσει τα παιχνίδια του και να στρώσει το τραπέζι για φαγητό. Με αυτό τον τρόπο του δίνετε την αίσθηση ότι συνεισφέρει στο σπίτι και το βοηθά να γίνει πιο υπεύθυνο και με περισσότερη αυτοπεποίθηση. Εξηγήστε στο παιδί βήμα προς βήμα πως θα κάνετε μια δουλειά στο σπίτι και αναθέστε του να είναι ο βοηθός σας (θα εξυψώσετε απίστευτα την αυτό-αξία του).
• Πείτε του με κάθε τρόπο ότι το αγαπάτε. Αφήστε μικρά σημειώματα γράφοντας πάνω «Σ ’αγαπώ» μέσα στο σπίτι και σε χώρους που μπορεί να τα βρει το παιδί. Δώστε στο παιδί σας απλόχερα αγκαλιές και φιλιά. Αφήστε το να σας ακούσει όταν λέτε σε κάποιον άλλο πόσο αγαπάτε το παιδί σας. Αυτό μπορεί να είναι ακόμη πιο δυνατό από το να του το πείτε κατά πρόσωπο. Δημιουργήστε ένα άλμπουμ με φωτογραφίες, έτσι ώστε το παιδί να βλέπει και να νιώθει ότι είναι ένα αγαπημένο μέλος της οικογένειας.
• Καθιερώστε μια καθημερινή ρουτίνα. Τα παιδιά χρειάζονται ένα σπίτι με δομές και κανόνες για να μπορέσουν να αναπτυχθούν σωστά. Οι κανόνες στην οικογένεια θα πρέπει να είναι σαφείς και ξεκάθαροι. Μην βάζετε μια τεράστια λίστα με κανόνες στα παιδιά σας αλλά εστιάστε στα βασικά που θέλετε να διδάξετε στα παιδιά σας. Παράλληλα μια καθημερινή ρουτίνα στο σπίτι είναι πολύ σημαντική. Το παιδί σας θα πρέπει να μάθει να πηγαίνει για ύπνο σε καθορισμένη ώρα καθημερινά χωρίς εξαιρέσεις και αυθαιρεσίες, να σηκώνεται το πρωί χωρίς δυσκολία, να πηγαίνει για μπάνιο όταν του το ζητάτε και να κάνει τα μαθήματα του σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο καθημερινά.
• Το γεύμα ως οικογενειακή υπόθεση. Οι μέχρι σήμερα έρευνες κατέδειξαν ότι τα γεύματα με τη συμμετοχή όλων των μελών  της οικογένειας, σχετίζονται με την βελτιωμένη γλωσσική ανάπτυξη και την εμφάνιση λιγότερων προβλημάτων συμπεριφοράς στα μικρότερα παιδιά, αυξημένη σχολική επιτυχία στα μεγαλύτερα παιδιά, μειωμένο κίνδυνο για παχυσαρκία σε όλα τα παιδιά καθώς και μειωμένο ρίσκο για κατάχρηση ουσιών, κατάθλιψη, αυτοκτονικές τάσεις και διαταραχές διατροφής στους έφηβους. Τα γεύματα μαζί με όλα τα μέλη της οικογένειας ενισχύουν την επικοινωνία μεταξύ των μελών, αυξάνουν την γονεϊκή παρουσία στη ζωή των παιδιών και την κατανάλωση υγιεινών γευμάτων. Προσπαθήστε να έχετε τουλάχιστον 5 γεύματα με όλα τα μέλη της οικογένειας σας κάθε εβδομάδα, κατά τη διάρκεια των οποίων η τηλεόραση και το ραδιόφωνο  θα είναι κλειστά και μην απαντάτε σε μηνύματα ή τηλεφωνήματα. Συζητήστε για χαλαρά και θετικά θέματα κατά τη διάρκεια των γευμάτων σας, διδάξετε καλούς τρόπους στα παιδιά σας όταν κάθονται στο τραπέζι και προτιμήστε το χώρο του σπιτιού σας παρά να βγείτε έξω για φαγητό.
• Οικογενειακές παραδόσεις και τελετουργίες. Οι οικογενειακές παραδόσεις βοηθούν στο να οριστεί η μοναδικότητα της κάθε οικογένειας και το πόσο ξεχωριστή είναι. Παραδείγματα από τέτοιες παραδόσεις είναι ένας ξεχωριστός τρόπος που γιορτάζει μια οικογένεια μια αργία, όπως το να πάνε για πικνίκ.

Όλες αυτές οι δράσεις σε συνδυασμό θα μπορούσαν να επιφέρουν τεράστιες αλλαγές στο τρόπο ζωής εσάς και των παιδιών σας. Δοκιμάστε τις. Δεν έχετε να χάσετε τίποτα, παρά μόνο να κερδίσετε την εκτίμηση και την αγάπη των παιδιών σας. Και μην ξεχνάτε πως εσείς είστε ο καθρέφτης των παιδιών σας.

Εισαγωγική Εικόνα

• Happy kid, by dagon_

Πόσο μας αρέσει να βρίσκουμε τη λειτουργία των πραγμάτων… Τον μηχανισμό πίσω από το κάθε τι. Να κατανοούμε τι είναι αυτό που κάνει το ρολόι να χτυπά ή από πού προήλθε κάτι που μας εκπλήσσει. Μας γοητεύουν οι αρχές και τα ξεκινήματα καθώς νιώθουμε ότι αν μάθουμε την προέλευση από κάτι τότε θα το καταλάβουμε πλήρως. Σαν να λαμβάνουμε μέρος σε μία αρχέγονη αναζήτηση για την απάντηση στο πως ξεκίνησαν όλα. Που εδρεύει, όμως, αυτή μας η “περιέργεια” για την απαρχή των πραγμάτων; Περιέργεια που εκφράζεται μέσα από ερωτήματα:

“Πως φτάσαμε εδώ που είμαστε;” ή “γιατί κάνω αυτό που κάνω;”

Ή σε κάθε νέο που συναντάμε, σε κάθε τι που έρχεται στο δρόμο μας και μας δημιουργεί αυτό το κινητήριο μείγμα ενθουσιασμού και φόβου;

H περιέργειά μας, λοιπόν, πηγάζει από την ανάγκη μας να εξηγήσουμε την συμπεριφορά μας ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνουμε συνειδητά! Να κατανοήσουμε το γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε με τον τρόπο που το κάνουμε. Γιατί οδηγούμαστε σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών ή τι μας εμποδίζει από το να αλλάξουμε.

Αν κλείσουμε τα μάτια και προσπαθήσουμε να γυρίσουμε πίσω, στην παιδική μας ηλικία, πόσο πίσω μπορούμε να πάμε; Από πότε θυμόμαστε τον εαυτό μας και – πιο σημαντικά – ποια είναι η πρώτη ανάμνηση που έχουμε; Ο λόγος είναι ότι βάση αυτής της ανάμνησης ο καθένας έχτισε το «σχέδιο ζωής» του. Τον τρόπο που αντιδρά στις δυσκολίες, τον τρόπο που εκφράζει τα συναισθήματά του, τον τρόπο που βάζει στόχους και τον τρόπο που διαχειρίζεται τις καταστάσεις. Λες και όλη η ζωή είναι ένας χάρτης που όταν είναι διπλωμένος σχηματίζει εκείνη την πρώτη ανάμνηση ενώ ξεδιπλώνοντας τον, η κάθε φιγούρα της ανάμνησης, εκείνης, παίρνει τη θέση της στον προσωπικό μας “αστερισμό”.

Ας επιχειρήσουμε να το κάνουμε περισσότερο κατανοητό μέσα από ένα παράδειγμα… Κάποιος, μπόρεσε να εντοπίσει την πρώτη του ανάμνηση γύρω στα 5 του χρόνια. Αφορούσε τον ίδιο και τον αδερφό του να παίζουν στην κουζίνα με ό,τι μπορούσαν να βρουν. Ο πατέρας τους βρισκόταν λίγο παραπέρα και ασχολούταν με το να επισκευάζει το νεροχύτη. Τα δύο παιδιά άδραξαν την ευκαιρία με τον απασχολημένο πατέρα και ξεκίνησαν να παίζουν με τα εργαλεία του ώσπου ο μικρός πρωταγωνιστής μας τραυματίστηκε με ένα από αυτά. Αντιδρώντας στο κλάμα και τις φωνές του τρομαγμένου παιδιού, ο πατέρας, άφησε ό,τι είχε καταπιαστεί και έτρεξε να το βοηθήσει. Έπλυνε την πληγή του με νερό, του απολύμανε και έδεσε το χέρι του και – παραδόξως – δεν του έβαλε τις φωνές!

Που βρίσκεται το παιδί της ιστορίας μας σήμερα; Κάνει τη δουλειά που προορίστηκε να κάνει ενώ κάθε φορά που βρίσκεται δίπλα από κάτι – ενδεχομένως – επικίνδυνο που μπορεί να τον πληγώσει σωματικά νιώθει μία εσωτερική περιέργεια να το εξερευνήσει! Το ευτυχές, όμως, είναι ότι ο πατέρας του είναι ακόμα εκεί μαζί του… Τον κουβαλάει μέσα του με την μορφή όλων των φιγούρων σημασίας (ως γιατρό, δικηγόρο, σύμβουλο κ.ο.κ.) και αυτό του δημιουργεί μία εσωτερική ησυχία και ασφάλεια. Νιώθει πως ό,τι κι αν συμβεί ο “πατέρας” του θα είναι εκεί να τον βοηθήσει όπως τότε, στα 5 του χρόνια.

Πως γίνεται, όμως, αυτή η πρώτη ανάμνηση να προδίκασε την συναισθηματική του εξέλιξή ως άνθρωπο; Αναλογιστείτε… Σε αυτή την ανάμνηση ποιο ήταν το κυρίαρχο συναίσθημα; Υπερίσχυσε ο φόβος στον τραυματισμό ή η ελπίδα στην ανταπόκριση του πατέρα; Υπήρχε συνεργασία μεταξύ των χαρακτήρων της ανάμνησης ή ο καθένας έδραττε ανεξάρτητα; Όλα αυτά είναι ικανά να χαλκέψουν τον τρόπο με τον οποίο ο πρωταγωνιστής μας αντιμετωπίζει τις καταστάσεις. Τον τρόπο με τον οποίο υπερπηδά τα εμπόδια και θέτει στόχους. Η εσωτερικευμένη φιγούρα του πατέρα – σωτήρα παραμένει εκεί για να ανατρέξει ακόμα και στην ενήλική ζωή του. Νιώθει, λοιπόν, τη σιγουριά να επιχειρήσει κάτι χωρίς τον φόβο της εγκατάλειψης – αν πληγωθεί – και αυτό, πιθανότατα, να τον καθιστά περισσότερο δραστήριο στη ζωή του… Περισσότερο ενεργό και να του αποδίδει έναν εξερευνητικό ή ακόμα και ηγετικό ρόλο.

Πολλές φορές, λοιπόν, όταν έχουμε ανάγκη να διεκδικήσουμε νέα πράγματα ή πρόσωπα μα αποθαρρύνουμε τον εαυτό μας από το να το κάνει, μπορεί να ευθύνεται η κατευθυντήρια εικόνα μας. Σε αντίθεση με τον πρωταγωνιστή της ιστορίας μας μπορεί ο πατέρας ή μητέρα “σωτήρας” να έλειπε από την εικόνα κάνοντας, έτσι, το τίμημα της αποτυχίας αβάσταχτο για εμάς. Ίσως, λοιπόν, στην απογοήτευση μιας ερωτικής απόπειρας ή ενός εργασιακού εγχειρήματος να προστίθεται η απογοήτευση για το πρόσωπο που δεν ήρθε “τότε” να μας σώσει αναβιώνοντας μας αυτή την παράλειψη κάθε δεδομένη φορά.

Ας προσπαθήσουμε με τη σειρά μας να ανακαλέσουμε την παλαιότερη ανάμνησή μας. Αυτή που εντοπίζεται γύρω στα 5 έτη της ζωής μας. Αυτή που δόμησε το σχέδιο ζωής μας. Δεν χρειάζεται να επαληθεύσουμε τη μνήμη μας ρωτώντας άλλους κι αυτό γιατί δεν παίζει σημασία πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αυτή η ανάμνηση αλλά η ερμηνεία που της δώσαμε. Εκείνη, μπορεί να γεννήθηκε σε μικρή ηλικία όμως συνέχισε να πλάθεται για αρκετό καιρό ώσπου πήρε την τελική μορφή της και αποτέλεσε τον προσωπικό μας μύθο. Ας μην ξεχνάμε όμως… Η κατευθυντήρια εικόνα είναι μόνο το εξώφυλλο από το κουτί με το παζλ της ζωής μας. Ένα παζλ του οποίου τα κομμάτια μπορούν να ενωθούν με όποιο τρόπο επιλέξουμε και να συνθέσουν το μεγαλύτερο έργο μας. Το μόνο που χρειάζεται είναι δύναμη να ανοίξουμε το κουτί…

Εισαγωγική εικόνα

• Memory, by Alexas_Fotos

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Adler, A. (1982). Pattern of Life, Chicago: Adler School of Professional
• Adler, A. (2010). Understanding Human Nature, United States of America: Martino Fine Books
• Adler, A. & Brett, C. (2009). Understanding Life, Oxford: Oneworld Publications
• Ansbacher, H., L. & Ansabacher, R., R. (1964). The Individual Psychology of Alfred Adler, New York: Harper Perennial
• Langs, R., J. (1977). Classics in Psychoanalytic Technique, UK: Jason Aronson

Για πολλές οικογένειες μια σημαντική στιγμή στη δάρκεια της εξέλιξης τους, που συνήθως γίνεται στη μέση ηλικία των γονέων, είναι η απομάκρυνση των παιδιών από το σπίτι, οι λόγοι είναι πολλοί σπουδές,γάμος,στρατός,εύρεση εργασίας ή απλά να ξεκινήσουν τη δική τους ζωή.Η αποχώρηση αυτή μπορεί να αποτελέσει μια συναισθηματικά έντονη αλλαγή, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε να έχει χαρακτηριστεί “σύνδρομο της άδειας φωλιάς”. Στη φάση αυτή, μπορεί να αναδυθούν συναισθήματα θλίψης, ανησυχίας και μοναξιάς ή ακόμα και κατάθλιψη. Για τους περισσότερους γονείς, απαιτούνται μεγάλες αλλαγές τόσο σε πρακτικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο και προσπάθεια προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Στην ουσία, οι μεσήλικες γονείς καλούνται να εγκαταλείψουν και να πενθήσουν ένα κομμάτι του ίδιου τους του ρόλου ως γονέων.

Οι γονείς καλούνται να πάψουν να είναι γονείς ενός μικρού παιδιού, να μετεξελιχθούν σταδιακά σε γονείς ενός ενήλικα. Πρόκειται για μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας του ρόλου του γονέα, την οποία ένας μεσήλικας μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο έτοιμος να εγκαταλείψει. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το παιδί αποτελεί το μοναδικό κέντρο της συναισθηματικής ζωής ενός γονέα ή ενός ζευγαριού, δεν αποκλείεται η απομάκρυνση του παιδιού από το σπίτι να κινητοποιήσει αντιδράσεις κατάθλιψης ή σοβαρή διατάραξη της σχέσης του ζευγαριού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι γυναίκες που είχαν μείνει στο σπίτι για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, διακόπτοντας την εργασία τους ή τις σπουδές τους, για τις οποίες η απώλεια μπορεί να είναι δυσβάσταχτη, καθώς κινδυνεύουν να μείνουν ξαφνικά “άνεργες”.

Ξαφνικά, τα παιδιά τους παύουν να τις έχουν τόσο πολλή ανάγκη, οι γυναίκες αυτές βρίσκονται ξαφνικά χωρίς απασχόληση. Ωστόσο, δεν πρόκειται μόνο για το πρακτικό ζήτημα του ελεύθερου χρόνου. Στην ουσία, ο γονέας καλείται να αναθεωρήσει την ταυτότητά του. Αυτό μπορεί να αποδειχτεί δύσκολο, ιδιαίτερα για μια γυναίκα που έχει περιορίσει τους ρόλους της σε αυτόν της μητέρας.Όταν παρέλθει το συναίσθημα του πένθους τότε πολλοί μεσήλικες γονείς διαπιστώνουν σύντομα τις θετικές διαστάσεις αυτής της αλλαγής και τις υποδέχονται με ικανοποίηση, ίσως και με ανακούφιση ή ενθουσιασμό. Οι γυναίκες που δεν είχαν εργαστεί εκτός σπιτιού μπορεί να σκεφτούν ότι τώρα έχουν την ευκαιρία να αναζητήσουν εργασία ή να σπουδάσουν. Επίσης, οι γονείς μπορεί να αισθανθούν απελευθερωμένοι από τις ευθύνες και τις απαιτήσεις της ανατροφής των παιδιών και να αξιοποιήσουν το διαθέσιμο χρόνο που έχουν πλέον για την εργασία τους ή για άλλες δραστηριότητες. Παράλληλα, οι σύζυγοι έχουν περισσότερο χρόνο ο ένας για τον άλλον και μπορεί να αναβιώσουν τη σχέση τους ως ζευγάρι.

Όσον αφορά δε τις σχέσεις γονέων-παιδιών, προκειμένου να διατηρηθούν με τρόπο αναπτυξιακά εποικοδομητικό, θα πρέπει να μετασχηματιστούν. Η αυτονόμηση των ενήλικων παιδιών δε συνιστά διάρρηξη της σχέσης γονέα-παιδιού, αλλά μοχλό αλλαγής προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης μιας νέας μορφής σχέσης: της σχέσης ενήλικα προς ενήλικα. Μάλιστα, η εμβάθυνση της νέας αυτής μορφής σχέσης μπορεί να είναι μια ιδιαίτερα εμπλουτιστική αναπτυξιακή εμπειρία και για τις δύο πλευρές.

Εισαγωγική Εικόνα

• Empty Nest Syndrome, by Dustin Abbott

Τι σχέση έχει η προσωπικότητά μας με το επάγγελμά μας; Οι περισσότεροι θα απαντούσαν πως είναι αλληλένδετα και θα έλεγαν πως επιλέγουμε το επάγγελμά μας, βάσει της προσωπικότητάς μας. Και μάλλον θα είχανε δίκιο, καθώς πολλές έρευνες έχουν βρει θετική συσχέτιση μεταξύ επαγγελμάτων και συγκεκριμένων τύπων προσωπικότητας. Για παράδειγμα, άτομα πιο εξωστρεφή τείνουν να καταλήγουν σε επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με δημόσιες σχέσεις και επικοινωνία με τρίτους, ενώ πιο εσωστρεφή άτομα τείνουν να επιλέγουν επαγγέλματα που δεν απαιτούν συχνή αλληλεπίδραση με άλλα άτομα. Και αυτό είναι κάτι αναμενόμενο, καθώς ο εσωστρεφής κουράζεται και δεν αποδίδει όσο θα ήθελε όταν βρίσκεται με τρίτους, ενώ αντίστοιχα ο εξωστρεφής κουράζεται και δεν αποδίδει όταν υπάρχει έλλειψη αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα.

Μάλιστα, ιδιαίτερα στο εξωτερικό, δεν είναι σπάνιο νέοι να επισκέπτονται ειδικούς σύμβουλους εργασίας οι οποίοι αναλύοντας τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητα του ατόμου, του δίνουν μια λίστα με επιλογές στις οποίες έχει αυξημένη πιθανότητα μιας επιτυχούς καριέρας^[1] .

Ένα ενδιαφέρον ερώτημα που προκύπτει όμως όταν σκεφτόμαστε την θετική συσχέτιση μεταξύ συγκεκριμένων στυλ προσωπικότητας και επαγγελματικών επιλογών είναι σε ποιο βαθμό η ενασχόληση με ένα επάγγελμα (από επιλογή, τυχαία ή από ανάγκη) διαμορφώνει και την προσωπικότητά μας. Μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι υπάρχει κάποια αλληλεπίδραση και σε αυτό το επίπεδο.

Σκεφτείτε έναν πωλητή ο οποίος έχει να κάνει καθημερινά με πολλές προσωπικότητες με τις οποίες προσπαθεί να αλληλοεπιδράσει με έναν τρόπο ώστε να τους πείσει για την αγορά ενός προϊόντος. Είναι λογικό ότι μετά από κάποια χρόνια εργασίας ο πωλητής θα συμπεριφέρεται πιο χειριστικά με τους άλλους, ενώ θα έχει αναπτύξει και τις κοινωνικές του δεξιότητες. Ή ας σκεφτούμε το παράδειγμα ενός δικαστή, ο οποίος είναι συνέχεια καχύποπτος απέναντι στους κατηγορούμενος, προσπαθώντας να ανακαλύψει εάν και σε ποιο βαθμό είναι ένοχοι. Σίγουρα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο δικαστής σε βάθος χρόνου θα είναι καχύποπτος απέναντι σε όλους, ακόμη και στην προσωπική του ζωή. Τέλος, ας αναλογιστούμε το παράδειγμα ενός ατόμου που στον εργασιακό του τομέα απαιτείται πολύ αναλυτικός τρόπος σκέψης για την επίλυση προβλημάτων (π.χ. μηχανικός ή προγραμματιστής). Όταν αυτό το άτομο καθημερινά «ασκείται» στο να προσπαθεί να δει ένα πρόβλημα από πολλές διαφορετικές γωνίες ώστε να καταφέρει να το επιλύσει, είναι λογικό να αναμένουμε ότι και στα καθημερινά του προβλήματα θα ακολουθεί παρόμοιο μεθοδικό και αναλυτικό τρόπο επίλυσης των προβλημάτων του, λαμβάνοντας υπόψη πολλές οπτικές αυτού που το απασχολεί.

Τομείς ψυχολογικών χαρακτηριστικών

Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά ψυχολογικών προφίλ που μπορούν να συνδιαμορφωθούν βάσει της εργασίας μας.

Υπομονετικότητα – Ανυπομονησία

Μια βασική αρχή σε πολλούς τομείς εργασίας είναι η υπομονή. Όταν δουλεύεις σε κάτι στο οποίο δεν θα δεις άμεσα αποτελέσματα, αλλά, αντίθετα, απαιτείται χρόνος μέχρι να γευτείς τους καρπούς της εργασίας σου, τότε μαθαίνεις να είσαι υπομονετικός. Εάν κάποιος εργάζεται στο «εδώ και τώρα» (π.χ. γιατρός στα επείγοντα, πωλητής, πιλότος) δεν χρειάζεται να περιμένει για να επιτύχει τους στόχους του. Αυτοί επιτυγχάνονται σχετικά γρήγορα (στα παραδείγματά μας: όταν θα σωθεί μια ζωή, όταν γίνει η πώληση ή όταν προσγειωθεί το αεροπλάνο με επιτυχία σε λίγες ώρες).

Οπτιμισμός ή πεσιμισμός

Όταν η εργασία μας έχει να κάνει με ευχάριστες καταστάσεις (ή τουλάχιστον άμεσα δεν έχει να κάνει με δυσάρεστες), τότε τείνουμε να είμαστε πιο οπτιμιστές. Σκεφτείτε ένα άτομο το οποίο ασχολείται με άσχημες πλευρές της ζωής ή βλέπει συνεχώς πόνο και άγχος στην εργασιακή του καθημερινότητα (π.χ. πυροσβέστης, νοσοκόμος, ψυχοθεραπευτής). Αυτό το άτομο έχει αυξημένες πιθανότητες να είναι λιγότερο οπτιμιστής ή τουλάχιστον να λαμβάνει υπόψη του περισσότερο και την κακή πλευρά της ζωής σε σχέση με κάποιον που συνήθως έχει να κάνει με πιο ευχάριστες καταστάσεις (π.χ. διακοσμητής, κοσμηματοπώλης, μαιευτήρας).

Καχυποψία ή εμπιστοσύνη

Μια ακόμη ενδιαφέρουσα παράμετρος σε μια εργασία που αναφέραμε ήδη είναι ο βαθμός στον οποίο το άτομο έχει να κάνει με ειλικρινείς στάσεις συνανθρώπων του ή όχι. Για παράδειγμα κάποιος ο οποίος ασχολείται με την αποκάλυψη σκανδάλων ή απατών (π.χ. δημοσιογράφος, αστυνομικός, ασφαλιστής) είναι λογικό να τείνει να είναι πιο καχύποπτος σε σχέση με κάποιον που έρχεται αντιμέτωπος με ειλικρινείς στάσεις ανθρώπων ή δεν τον απασχολεί καν κάτι τέτοιο γιατί το επάγγελμά του είναι τεχνικό (π.χ. ψυχοθεραπευτής, δάσκαλος, τεχνίτης).

Άγχος ή ηρεμία

Επαγγελματίες σε θέσεις που δεν απαιτούν συνεχή εγρήγορση και η επαγγελματική τους εξέλιξη είναι προκαθορισμένη συνήθως από τα χρόνια εμπειρίας (π.χ. δάσκαλοι, πιλότοι, δημόσιοι υπάλληλοι) είναι λογικό να έχουν λιγότερο άγχος σε σχέση με όσους ασχολούνται με καριέρες όπου πρέπει να είναι συνεχώς σε εγρήγορση και η επαγγελματική εξέλιξη βασίζεται σε τυχαία γεγονότα, γνωριμίες ή στον υψηλό βαθμό επιτυχίας τους στην παρούσα θέση εργασίας (π.χ. δημοσιογράφοι, πολιτικοί).

Η θέση εργασίας διαμορφώνει την προσωπικότητά μας

Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να συνεχίσουν, καθώς η λίστα των ψυχολογικών χαρακτηριστικών που επηρεάζονται από τη δουλειά μας είναι σχεδόν άπειρη. Και είναι λογικό, εάν σκεφτούμε ότι η εργασία μας είναι κάτι στο οποίο εμπλεκόμαστε σχεδόν το ένα τρίτο της ημέρας μας. Μιλάμε για πολλές ώρες ενασχόλησης σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, με συγκεκριμένους ανθρώπους και κανόνες συμπεριφοράς. Όπως η οικογένειά μας μας διαμορφώνει κυρίως όταν είμαστε μικροί, έτσι και η δουλειά μας συνεχίζει να μας διαμορφώνει (σε μικρότερο βεβαίως βαθμό) όταν ενηλικιωνόμαστε.

Πέρα από τη συνεχή επίδραση στην προσωπικότητά μας, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εργασιακή μας ζωή έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο και στην ψυχική μας υγεία ευρύτερα^[2] . Για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι το εργασιακό άγχος επηρεάζει περίπου το 1/3 των εργαζομένων στη Δύση, με τις επιπτώσεις του να είναι πολλές: κακή διάθεση, αντίκτυπο στις φιλικές και οικογενειακές σχέσεις, ανάπτυξη σωματόμορφων διαταραχών, επιβάρυνση της σωματικής μας υγείας^[3][4]. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διαχωρίζουμε την εργασία από το υπόλοιπο της καθημερινότητάς μας. Όσα προβλήματα αντιμετωπίζουμε στην εργασία, συνεχίζουμε να τα κουβαλάμε και μετά τη λήξη του οκταώρου και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει πλήρης και σαφής διαχωρισμός, όσο μεγάλη προσπάθεια και εάν καταβάλουμε.

Εισαγωγική Φωτογραφία

• Typing, by StartupStockPhotos

Περισσότερες Πληροφορίες / Βιβλιογραφία

1. Career Choice and Career Development: Using the MBTI and Myers Briggs Personality Type [↩]
2. WHO: “Mental health and work: Impact, issues and good practices”[pdf] [↩]
3. APA: “Coping with stress at work” [↩]
4. Why We Should Stop Stressing at Work [↩]